Akwarela, czyli jak dobrać kolor do wody.
Wprowadzenie. Moja droga związana z akwarelą na początku odbywała się samotnie. Nie miałem nauczycieli.
Akwarela nie była bardzo popularna. Kilkanaście lat temu nie było tylu materiałów oraz książek poświęconych
tej technice. Powoli moje malowanie farbkami wodnymi przechodziło w akwarelę. Moje fundamenty malarstwa.
Farbki wodne. Wielu myśli, że na tym to polega. Prosta technika, „bezzapachowa”, nieszkodliwa.
Nie potrzeba dużo miejsca. Łatwo nią się posługiwać. Delikatność oraz prostota. Jednocześnie odpowiedzialność
każdego kroku tworzenia. To malowanie bez szansy na zmiany. Zabrudzenia bieli papieru nie da się poprawić.
Sztuka i pasja pojawiają się w momencie, kiedy farbki wodne stają się akwarelą. Malowanie zamienia się
w zdecydowanie połączone z przypadkiem. Profesjonalizm w akwareli to kontrolowanie splotów okoliczności
zachodzących między farbą i wodą. Przy jej pomocy najwięcej zatrzymałem okolic poznawanego świata.
Druga, po ołówku możliwość szybkiego zapisania wrażeń. Wykonania szkiców w terenie, przygotowania pierworysu pracy.
Być może początki tej techniki pochodzą z czasów malarstwa jaskiniowego z epoki kamienia, kiedy to człowiek
wczesnego paleolitu po raz pierwszy namalował obrazy zwierząt i ludzi w swoich jaskiniach, używając węgla drzewnego,
ochry i innych naturalnych pigmentów. Później ta technika została spopularyzowana w sztuce egipskiej po odkryciu
papirusu. W tradycyjnej sztuce chińskiej akwarele rozwinęły się około 4000 lat p.n.e. głównie jako medium sztuki
dekoracyjnej. W IV wieku n.e. pejzaże akwarelowe stały się niezależną formą w malarstwie chińskim i ostatecznie
zdominowały całe chińskie malowanie z użyciem pędzli. Podczas gdy malarstwo akwarelowe dominowało w sztuce
azjatyckiej przez tysiące lat, w sztuce zachodniej ograniczało się głównie do szkiców wstępnych aż do końca
XVIII wieku. W tak zwanym złotym wieku akwareli artyści ze szkoły angielskiego pejzażu (William Turner,
John Constable, Richard Parkes Bonington) podnieśli status malarstwa akwarelowego do poważnej i niezależnej formy
sztuki. Należy pamiętać, że współczesne malarstwo akwarelowe ma swoje korzenie w północnym renesansie.
Jego pierwszym najwybitniejszym praktykiem był niemiecki artysta Albrecht Durer. Znani akwareliści XX wieku
to rosyjski malarz abstrakcyjny Wassily Kandinsky, szwajcarski modernista Paul Klee i francuski malarz
ekspresjonista Raoul Dufy. W Stanach Zjednoczonych: John Marin, Edward Hopper i Andrew Wyeth. Polska to:
Juliusz Kossak, Bronisław Kopczyński i Julian Fałat. Dla mnie osobiście dwa ważne nazwiska, to Joe Francis Dowden
i Joseph Zbukvic.
Początek. Podobnie jak w akrylu na początku jest szkic. Najczęściej jest to ołówek lub kredka akwarelowa. Lubię mieszać,
niektóre fragmenty szkicować np. na brązowo. Od kiedy nauczyłem się stosować fluid maskujący często
wykorzystuję jego możliwości. Przykrywam te fragmenty, które mają być niezamalowane albo pokryte innym kolorem a są
drobne i trudno byłoby je ustrzec przed niezamierzonym zabarwieniem. Zaczynam delikatnie budować kolorystykę pracy.
Pędzle do akwareli, najlepiej miękkie ale sprężyste. Dużo wchłaniające, dające tym samym możliwość rozprowadzania
farby przez pewien czas. Najczęściej używam pędzli okrągłych. O standardowej długości włosia, o włosiu długim
(rigger) do cienkich linii, pędzle typu "mop" - puszyste, nieźle gromadzące farbę nadające się do lawowania
jak i detali. Najlepsze pędzle to te, które najbardziej polubimy. My i nasze materiały do tworzenia.
Nawiązuję kontakt z tematem, poznaję poszczególne fragmenty. Ważne, żeby na całości. W akwareli także może być
podmalówka. Dając wstęp zostawi ślady, kompozycji oraz układu tonalnego. Myślę, że odrobina swobody
w prowadzeniu pędzla na tym etapie zapewnia malującemu poczucie właściwego rozpoczęcia. Ta oczywistość to jednak
lata praktyki. Jak "przypadkiem" kontrolować proporcje farby i wody, kierunek rozprowadzania, przewidywać działanie
grawitacji i robić to wszystko malując.
Środek. W akwareli zaczynam od jaśniejszych części, te najciemniejsze oraz najważniejsze (np. cienkie i drobne detale, w tej
pracy także drzewa głównego planu) zostawiam na koniec. W końcu to technika laserunkowa.Środek to praca systematyczna,
mam namalować większość, z odpowiednim kontrastem. Od góry do dołu i z lewej strony do prawej. Jak w tym przypadku.
Poziomy podział fragmentu lasu na roślinność i pusty teren na pierwszym planie z rzucanymi przez drzewa cieniami.
Słońce przed nami, trochę z prawej strony. Ta część pracy ma rozświetlać resztę. To centrum tworzenia nastroju. Tło,
odcienie zieleni i niebieskiego. Staram się zostawiać smugi niezamalowanego papieru. Przechodzę teraz do
właściwego malowania. Wprowadzam kolejne kolory. Zaczynam nanosić szczegóły, gałęzie, zgrupowane plamy roślinności.
Używam do tego celu "riggera". Wyogrębniam dokładniejszymi śladami pędzla części tła. Następne pociągnięcia, które
uwydatniają cienie na śniegu. Staram się, żeby każdy ruch pędzla był inny, kierunek i nacisk. Szczególnie
w malowaniu natury pragnę uchwycić jej nieprzewidywalność oraz różnorodność. Swoisty nieład przyrody. Format tej
akwareli to A3. Używam farb z tubki. Przy mniejszych także w kostkach. Podobnie jak w przypadku pędzli najlepiej
dokonać wyboru indywidualnie. Malując, nasz styl tworzy się także poprzez stosowaną kolorystykę. Zamykam zasadniczy
etap powstawania akwareli drzewami. Stosuję tu dwa "riggery", grubszy do pni i ponownie cieńszy do
uzupełnienia gałęzi i innych drobnych elementów wcześniej nie naniesionych.
Zakończenie. Koniec pracy to usunięcie fluidu maskującego. Dokonuję korekty akwareli tam, gdzie po usunięciu maskowania efekt
nie jest zadawalający. Zostają jeszcze ostatnie poprawki. Sprawdzenie, czy wszystkie "zacieki" są w odpowiednich
miejscach, prześwity dobrze "świecą", kontrasty zapewniają właściwy nastrój. Zakończenie i zatrzymanie.
Co, według mnie, w akwareli jest ważne? Dobrać kolor do wody...
Dobrać kolor do wody w oparciu o artykuł: Akwarela - dobrać kolor do wody, który ukazał się w magazynie: Marchand - Magazyn sztuka i miasto, Białystok 3(5)/2020.
